AZ | ENG


Məqalələr

Beynəlxalq təşkilatlar [13]
Yerli teşkilatlar [0]

Sorğu

Azərbaycanda demokratiya olacağına inanırsınızmı?
Bütün cavablar: 410

Beynəlxalq və yerli təşkilatlar

Baş səhifə » Məqalə » Beynəlxalq və yerli təşkilat » Beynəlxalq təşkilatlar

SOROS

03.12.2008, 15:16
Açıq Cəmiyyət İnstitutu (Soros Fondu)

Milli Soros fondları 1984-cü ildən başlayaraq, xeyriyyə təşkilatları kimi fəaliyyət göstərir. Açıq Cəmiyyət İnstitutu (ACİ) şəbəkəsi isə 1993-cü ildə yaradılıb. Bu şəbəkə Mərkəzi və Şərqi Avropa ölkələrinə, eləcə də yeni müstəqillik qazanmış postsovet dövlətlərinə sosializm sistemindən yeni sistemə keçid prosesində yardım göstərmək məqsədilə qurulub. Bundan başqa, ACİ şəbəkəsi Afrikanın, Latın Amerikasının, Asiya və Amerikanın bəzi ölkələrində də milli fondlara malikdir. Hazırda bu quruluş dünyanın 50-dən çox ölkəsində fəaliyyət göstərir.
ACİ milli fondlarının məqsədi vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları yaratmaq və onlara yardım göstərməkdən, həmçinin hökumətlərin cəmiyyət qarşısındakı cavabdehliyini və şəffaflığını artırmaqdan, islahat və modernizasiya proqramlarının həyata keçirilməsinə köməklik etməkdən ibarətdir. Bir tərəfdən totalitarizmin bütün formalarına, digər tərəfdən isə bazar kapitalizmindəki xaosa qarşı olan Corc Soros avtoritar cərəyanlara qarşı mübarizə aparmaq və gənc, yeni yaranan demokratik ölkələrdə vətəndaş cəmiyyətinin rolunu möhkəmləndirmək ideyasını irəli sürür.
Gürcüstanda milli Soros fondu 1994-cü ildə yaradılıb; ACİ-Azərbaycan və ACİ-Ermənistan fondları isə 1997-ci ildə təsis edilib. Başlanğıcda bu təşkilatların fəaliyyəti bütün Soros Fondu şəbəkəsi üçün xarakterik olan eyni xətt üzrə həyata keçirilirdi: yaranmaqda olan vətəndaş sektorunun dəstəklənməsi və Sovet İttifaqının dağılmasından sonra açınacaqlı vəziyyətdə olan intellektual resurslar üçün maliyyə yardımının təmin edilməsi. Diqqətəlayiq fakt budur ki, Gürcüstan və Ermənistanda dövlət və qeyri-hökumət sektorunda tədqiqatçılara yardım göstərilməsi və tədqiqat layihələrinin maliyyələşdirilməsi Azərbaycanda olduğu qədər möhkəm və uzun müddətli olmadı. Bu isə, ölkənin daha əlverişli iqtisadi şəraitə malik olmasından irəli gəlir. Əlbəttə ki, bu yardım Rusiya elminə göstərilən yardımla müqayisə oluna bilməz; belə ki, Fondun Rusiya Federasiyasındakı fəaliyyəti zamanı 115 milyon ABŞ dolların civarında vəsait sərf  edilib (1995-2002). Bu, Cənubi Qafqazda «beyin axınının» qarşısının alınmasında müəyyən rol oynadı.
Regionda ACİ tərəfindən həyata keçirilən proqramlar əsasən SFŞ (Soros Fondları Şəbəkəsi) fəaliyyətlərini əhatə edir: Vətəndaş Cəmiyyəti, Təhsil, İnformasiya, Hüquq, İctimai Səhiyyə, Şərq-Şərq, Mədəniyyət və İncəsənət, Media və Qadın proqramı. ACİ-Azərbaycan Fondunun fəaliyyəti lap əvvəldən iki əsas xətt üzrə inkişaf edib: təhsil və informasiya. 1998-1999-cu illərdə həm milli fondlar, həm də Budapeşt və Nyu-Yorkdan idarə olunan SFŞ proqramları vasitəsilə təmin edilən büdcələr sayəsində layihələr yaradıldı. Bu layihələr hüquq, incəsənət, mədəniyyət, ictimai səhiyyə, KİV, özünüidarə kimi məsələlər daxil olmaqla, vətəndaş cəmiyyəti və qadın proqramından ibarət idi. Azərbaycan və Ermənistanda keçirilən prezident seçkiləri, eləcə də Gürcüstanda keçirilən parlament seçkiləri (2003) ilə əlaqədar olaraq, son iki ildə seçki prosesi ACİ Cənubi Qafqaz milli fondları üçün prioritet məsələyə çevrilmişdir.
Bu milli fondların işində bəzi fərqlər mövcuddur. Məsələn, Gürcüstanda prioritet sahə iqtisadi islahat proqramı, Azərbaycanda isə neft gəlirlərinin şəffaflığı proqramıdır.
Azərbaycanın 600. 000 məcburi köçkünündən bəzilərinə informasiya və digər yardım göstərmək üçün fond 1998 ildə 14 məcburi köçkün düşərgəsində kiçik kitabxanalar düzəltmək üçün pilot lahiyəsinə başladı. Bir neçə humanitar təşkilatlar kitabxana üçün yer ayrılmasına və bu lahiyə üçün nəqliyyatın təşkilinə yardım etdilər. Düşünmək və müstəqil qərar qəbul etmək bacarığına malik açıq fikirli gənclərin yeni nəslini yaratmaq üçün proqramların ikinci qrupu təhsilə yönəldi. Bu, Addım-Addım proqramının təşkili və Xəzər Universitetində özünün iqtisadi yay məktəbini maliyyələşdirməni nəzərdə tuturdu. Fond həmçinin kənd, qaçqın və məcburi köçkün əhalisindən olan tələbələrin ehtiyacların qarşılamaq üçün Bakı Dövlət Universitetində təqaüd proqramı da təşkil etdi.
Daha əvvəl regionda ACİ-nin əsas məqsədlərindən biri «üçüncü sektorun» inkişaf etdirilməsi olduğu halda, son illərdə hər bir respublikada onun fəaliyyətinin mərkəzində regional layihələrin stabilliyini və effektivliyini artırmaq üçün QHT-lərlə hökumət, bəzən biznes struktukrları arasında yaxın əlaqələrin yaradılması dayanır.
Məsələn, Azərbaycanda Təhsil Nazirliyi və Dünya Bankı ilə birlikdə ACİ üç illik ali məktəblərdə islahat proqramında iştirak edir. Bu proqramda ACİ 13,5 milyon dollar dəyərindəki büdcənin 6.5%-ni təmin edir, həmçinin yeni dərsliklərin mütəxəssislər tərəfindən dəyərləndirilməsini təşkil edir. Məktəb qrant müsabiqələri keçirir, eləcə də informasiya və rabitə texnologiyaları sisteminin inkişaf etdirilməsi ilə məşğul olur. Bir sıra universitetlərdə və kənd məktəblərində pulsuz internet xidməti mərkəzləri yaradılıb. Hətta uşaq bağçalarında belə, yeni interaktiv tədris metodu tətbiq olunur. Bakı Təhsil və İnformasiya Mərkəzi (BTİM) müstəqil QHT kimi fəaliyyət göstərir. Bu tip mərkəzlər Gürcüstan və Ermənistanda da çalışır. Ermənistanda ACİ-YF müvafiq təhsil standartlarının yaradılması və məktəb sistemində elektron məlumatların yayılması üçün ali təhsil müəssisələri və Təhsil Nazirliyi ilə əməkdaşlıq edib. İctimai-səhiyyə məktəb layihəsi hazırda Azərbaycan Səhiyyə Nazirliyi ilə birlikdə həyata keçirilməkdədir.
ACİ-YF/Azərbaycan İnsan Hüquqlarına dair Avropa Konvensiyasının müddəalarının tanıdılmasına və yerinə yetirilməsinə yardım göstərmək üçün bir sıra layihələr həyata keçirib. Buna misal olaraq, hakimlər və prokurorlar üçün hüquq prosesinin prinsiplərinə dair təşkil olunmuş təlim məşğələlərini misal göstərmək olar. Son vaxtlar hüquq-mühafizə əməliyyatları üzərində ictimai nəzarəti təmin etmək üçün imkanların yaradılmasına diqqət yetirilir.
Layihənin icra olunması prosesində Polis Akademiyası ilə aparılan əməkdaşlıq sayəsində mühüm təcrübə əldəedilib. Buraya kadrların hazırlanması üçün demokratik yönlü modulların tətbiq edilməsi daxildir. UNDP ilə birlikdə ölkənin Ədliyyə Nazirliyi vətəndaşların on-layn qeydiyylatını həyata keçirmək üçün maliyyə vəsaitləri əldə edib. Hər üç respublikada milli Soros fondları insan hüquqları ilə əlaqədar anti-korrupsiya layihələrini dəstəkləyir. Qadın proqramı həyata keçirilir ki, bu da qadınlara və uşaqlara qarşı zorakılığın qarşısını almaq üçün fəaliyyət göstərən böhran mərkəzləri şəbəkəsindən və layihələrdən ibarətdir.

Категория: Beynəlxalq təşkilatlar | Əlavə etdi: Penah | Yazar: Cavid Ramazanov
Baxılıb: 809 | Загрузок: 0

Axtarış

Dost saytlar

Statistika


Onlayn: 1
Qonaq: 1
İştirakçılar: 0