Düzünə qalsa, mən jurnalist deyiləm və burada da
ancaq Demokratiya Məktəbi barəsində öz təəssüratlarımı paylaşmaq istərdim, sizə
nə qədər maraqlı olub-olmayacağını bilmirəm...
Mən məktəbimizin ikinci qrupunun tələbəsi idim... düzünü
desəm, dekabr ayında ərizə formasını dolduranda elə bilirdim ki, bu adicə training-a
oxşayan bir şey olacaq və sadəcə “mən də gedim” deyə doldurdum. Sonra isə
martda dərslərimiz başlayanda elə ilk dərsdən hiss etdim ki, bu nə isə ciddi
bir şeyə oxşayır. Bu məktəbdə ilk müəllimimiz Ramin Hacılı oldu, necə deyərlər,
bizə demokratiyanın qələmini necə tutmağı o öyrətmişdi... Dörd illik
universitet dərslərinə öyrəşmiş bir adam kimi özüm də fərqinə varmadan bu
dərslərdən də eyni abu-havanı gözləyirdim. Gözləyirdim deyəndə ki, başqa dərs
keçmək metodu heç görməmişdim də... Ramini məktəbdən öncə də tanıyırdım və
həmişə onun maraqlı söhbətlərinə həvəslə qulaq asardım. Ancaq burda onu bir
müəllim kimi qarşımda gördüm və düşündüm ki, bütün müəllimlər belə olsaydılar, Azərbaycan
ağ günə çıxardı. O qədər maraqla, həvəslə dərsi danışırdı ki, hətta o
danışdıqca insan özü cuşa gəlib durub bir nitq söyləmək istəyirdi. Sonda Ramin
bizə bir neçə mövzu təklif elədi və dedi ki, özünüz seçin, gələn dəfə nəyi
müzakirə edək, nəyi öyrənək və mühazirəçiniz kim olsun... Bu bizim üçün, yəni
Azərbaycan universitetlərinin meşələrindən çıxmış vəhşi tələbələr üçün
sərbəstlik hədiyyəsi oldu desəm, yanılmaram. Buna görə də hərə bir şey
qışqırmağa başladı və Ramin səs verməyi məsləhət bildi. Səs çoxluğu ilə mövzulardan
birini seçdik və gələn bazarı gözləməyə başladıq. Bir sözlə, müəyyən
nizam-intizam yarandı. Bu məktəbdə mən ilk dəfə interaktiv metodlardan
istifadəni əyani surətdə gördüm. Əlbəttə, hər bir tələbə kimi məktəbin bu
xüsusiyyətini də qiymətləndirməyə bilməzdim - burada qiymət yazılmırdı, ev
tapşırığı nadir hallarda verilirdi, ondan da imtina etmək olardı. Ancaq
tələbələrin çoxu dərsə hazır gəlirdilər. Kim hardan nə tapdısa, yahooqruplarda
bölüşür, dostlarına da oxumağı məsləhət görürdü. Bəzi dərslərdə mövzuları
bölüşdürürdük, sonra da çıxıb bütün qrupun qarşısında öz mövzumuz haqda çıxış
edirdik. Bu bizə özümüzü vacib hiss etməyə kömək edirdi. Hər dərs müzakirələr, fikirlərin
dinlənməsi (qalan tələbələri bilmirəm) mənə dinləmə mədəniyyətini öyrətdi. Eyni
zamanda mən tolerant olmağı da mənimsəməyə başladım. Belə ki, mən də qalan
azərilər kimi hər yerə burnumu soxmağı, hər şeyə də fikir,reaksiya bildirməyi
çox sevirdim. Burada isə bu kimi vərdişlərdən əl çəkməyi öyrənmək üçün real
şanslarım yarandı. Onu da qeyd edim ki, Ramindən başqa, bizə Pənah və Vüsal da
dərs deyirdi. Heç kəs inciməsin, amma mənə ən maraqlı gələn dərslərdən biri də
Vüsalın bizə keçdiyi dərslər idi. Bu insan o qədər xoş və mülayim səslə danışırdı
ki, mənim kimi bərkdən və emosiyalarla danışan adam onun yanında tonumu
qaldırmaqdan utanırdım. Vüsalın dərsləri insana psixoterapiya kimi təsir
edirdi, bu insan , elə bil, çiynində sülh quşu gəzdirirdi. Pənahla isə
dini-fəlsəfi mövzulardan söhbət açmaq çox maraqlı olurdu. Çünki bu sahədə xeyli
bilikləri var və onunla mübahisə etmək və hər sözünü göydəcə udub yeni
informasiya almaq mənə şəxsən çox xoş gəlirdi. Bundan əlavə, layihəyə görə bizə
bir çox tanınmış siyasətçilər, politoloqlar, bəzi səfirlər, hüquq müdafiəçiləri
də mühazirə oxumuşdu. Bunların özləri də çox maraqlı idi. Məsələn, Eldar Namazovun
mühazirəsi bitərkən hər iki qrupun tələbələri maraqlı mühazirəyə görə onu uzun
müddət alqışlayırdılar. Mənim ən çox bəyəndiyim mühazirə isə (ona mühazirə də
demək olmaz, bu daha çox məhkəmə prosesinə bənzəyirdi) Nəriman Qasımoğlu və
Aydın Tağıyevin “İslamda Çadra” mövzusunda apardıqları debat oldu. Düzü, bu
mühazirə öz dinamikası və canlı keçməsi ilə başqalarından çox fərqlənirdi.
Debat ərzində çoxlu maraqlı şeylər öyrəndim. Eyni zamanda, bizim sonuncu mühazirəmiz,
Erkin Qədirlinin dərsi də çox maraqlı keçmişdi. Bu insanın mühazirələrində
bundan öncə də olmuşdum və bir daha əmin oldum ki, o məhz gəncləri
istiqamətləndirmək üçün dünyaya gəlib. Onun “cavan ikən axmaqlıqlar etməlisən”
sözlərini heç vaxt yaddan çıxarmaram. Amma lütfən, bu sözləri səhv anlamayın,
əslində burda böyük məna var. Həm də Erkin müəllimdən çoxlu yeni sözlər
eşidirdik. Ümumiyyətlə, mühazirələrin hər birində biz nə isə yeni bir şey öyrənirdik,
işin maraqlı tərəfi də bundan ibarət idi. Məsələn, mən öz hüquqlarımı öyrəndim,
onları tələb etməyi, demokratiyanın növlərini, liberalizmin nə olduğunu,
müxtəlif dövrlərdə dövlət quruluşlarını, siyasətçinin demokratiyanın
qurulmasında rolunu, vətəndaş cəmiyyətini necə qurmağı, hippilərin fəlsəfəsi,
azlıqların hüquqları, boloniya sisteminin prinsipləri, utilitarianizm nədir və
s. və i.a. Bu bilikləri də bir kənara qoysaq, burada mən hər bir tələbəyə
ayrılıqda nə qədər diqqət göstərildiyini gördüm, hər kəsin fikrinin vacibliyi
prinsipinin şahidi oldum. Dəsrlərdə az da olsa, gərginlik hiss etmirdik. Məhz
bu məktəbdə mən insanlara pozitiv yanaşmanı öyrəndim. Düzdü, aramızda məsələn, aqressiv
millətçi uşaqlar da vardı, ancaq burada mənimsədiyim tolerantlıq onların
fikirlərinə hörmətlə yanaşmaqda mənə kömək edirdi.
Demokratiya Məktəbinin 3-cü və 4-cü qruplarının bəxti
bizimkindən daha çox gətirib. Çünki onların dərslərinin bəziləri açıq havada keçəcək.
Hər bir tələbəyə uğurlar arzu edirəm və ümidvaram ki, burada əldə etdiyimiz
biliklər unudulmayacaq, bizə sərf olunun zəhmət hədər getməyəcək. Bundan sonra
biz ətrafımızdakı insanları dəyişmək üçün onlara azad və sevgi dolu həyatı
göstərmək üçün əlimizdən gələni etməliyik. Çünki nə vaxtsa Ramin Hacılının beynində
yaranmış, sonra yazıya alınmış və zülmlə ərsəyə gəlmiş bir layihə mənə məhz
bunları - azad və sevgi dolu həyatımı yaşamağı öyrətdi...
P.S. Layihədə əməyi olan hər
bir kəsə təşəkkürlər...
Məqalənin ingilis dilində variantını aşağıdakı linkədən əldə edə bilərsiniz.
